Unutulmamalı ki her yaşta çocuğun göstermesi gereken becerileri bulunmaktadır. Bu becerilerin edinilme yaşı, sosyo-kültürel yapıya göre değişkenlik göstermemelidir. Örneğin; çocuk 2 yaşına geldiğinde en az 2 kelimeli cümlelerini sıkça duymayı bekleriz. Ailede geç konuşma öyküsüne sahip olunması 2 yaşındaki bir çocuğun tek kelime düzeyinde kendini ifade etmesini ve sınırlı sözcük dağarcığının olmasını normalleştirmemelidir. Bu noktada aile çocuğunun gelişimine dair bir endişe duyuyorsa vakit kaybetmeden mutlaka bir dil ve konuşma terapistine başvurmalıdır. Çocuğun beceri düzeyini ve gelişim hızını ancak bir uzmanın karar verebileceği unutulmamalıdır.
ÇOCUKLARDA SIK KARŞILAŞILAN DİL VE KONUŞMA BOZUKLUKLARI
Çocuklar çeşitli nedenlerden dolayı dil ve konuşmada problemler yaşanmaktadır. Nedenler arasında çevresel, genetik veya gelişimsel faktörler örnek gösterilebilir. Bu faktörlerin neden olduğu konuşma bozukları ise dil gecikmesi, kekemelik, artikülasyon bozukluğu, ses bozukluğu, sendromlara bağlı oluşan bozukluklar gösterilmektedir. Özellikle günümüzde yapılan araştırmalar, çocuk için yeterli dilsel uyarı sağlamama, duyusal işlemlemeye bağlı oluşan durumlar, geç ebeveyn olma gibi nedenlerin dil konuşma bozukluklarını da beraberinde getirdiğine dair güçlü kanıtlar sunmaktadır. Bu bozukluklar sadece konuşma üzerinde değil çocuğun sosyal, akademik, psikolojik birçok alanını etkilemektedir.
YETİŞKİNLERDE SIK KARŞILAŞILAN DİL VE KONUŞMA BOZUKLUKLARI
Yetişkinlerde görülen dil ve konuşma bozukluklarına müdahale edilmeden önce mutlaka bu bozukluğa neden olabilecek faktörler değerlendirilmelidir. Bozukluğa neden olabilecek faktörleri 4 başlıkta inceleyebiliriz; nörolojik, fizyolojik, psikolojik ve çevresel faktörler dil ve konuşma bozukluklarına neden olmaktadır.
Örneğin; Beyin tümörü, inme gibi beyin hasarına bağlı olarak oluşabileceği gibi Parkinson, MS gibi nörolojik hastalıklar nörolojik faktörler arasında gösterilebilir.
Ses teli, dil-dudak-çene anomalilerine bağlı olarak gelişen bozukluklar da fizyolojik faktörler arasında gösterilebilir.
Çok sık görülmese de aşırı stres gibi psikolojik faktörlere bağlı olarak görülebileceği gibi bazı ilaçların yan etkisi olarak da dil ve konuşma bozukları gözlemlenebilir.
DİL VE KONUŞMA TERAPİSTİNE DOĞRU ANDA BAŞVURMANIN ÖNEMİ
Erken müdahale, konuşma bozukluğu yaşayan her birey için büyük önem taşımaktadır. Çocuklarda her yaşta farklı bir dil becerisinin basamağını çıkmasını bekleriz. Bu basamaklarda yaşanabilecek bir gecikme, çocuğun ileriki yaşlarında edinmesi gereken becerileri de geciktirecektir. Buna bağlı olarak çocuk yaşının gerektirdiği becerileri gösteremediği için psikolojik, akademik gibi birçok alandan olumsuz etkilenecektir.
Yine yetişkinlerde görülen konuşma bozuklularında da erken müdahale büyük önem taşımaktadır. Örneğin inmeye bağlı gelişen konuşma bozukluklarında (afazi) inme sonrası hasta kendine geldikten sonra fizik tedavi değerlendirmesine ek olarak geciktirilmeden dil-konuşma değerlendirmesi alması önerilmektedir.
TERAPİ SÜRECİ GENEL HATLARIYLA NASIL İLERLİYOR?
Terapi sürecinde terapi planı yapılmadan önce detaylı bir değerlendirme yapılması büyük önem taşımaktadır. Yaşanılan zorluğa neden olabilecek faktörlerin belirlenmesi, birey için en uygun müdahale programı seçilecektir. Terapilerde belirli bir terapi yöntemi kullanılsa da terapi içeriği bireye özgüdür. Terapi sürecinin en verimli şekilde devam edebilmesi için aile-terapist-çocuk bir takım çalışması gibi uyum içinde olması gerekmektedir. Aile desteği terapinin temelini oluşturmaktadır. Terapi seansında öğrenilen bilgilerin gündelik hayatta kullanılabilmesi için aile büyük rol oynamaktadır.
