Özer Kavak yazdı…
Dizinin bundan önceki yazılarında doğanın işleyişi ve neden endüstriyel tarım ve hayvancılığın sürdürülemez olduğunu anlatmaya çalışmıştım.
Peki sürdürülebilir sağlıklı gıda üretimi için neler gerekli?
ZAMAN
20 yıl! İlk aylardan itibaren tek yıllık bitkilerden elde edilen gıda (tahıl, sebze vb.) üretimi başlasa bile, 3-5 yıl içinde hayvansal gıda üretimi rayına oturacaktır. Asıl hedeflenen ve yüzyıllarca ürün verebilecek bir ekosistem, toprağın zenginleşeceği ve çok yıllık bitkilerin gelişip ürün vermeye başlayacağı 10-20 yıllık dönemde gerçekten işler hale gelebilecektir.
ARAZİNİN YAPILANDIRILMASI
Sürdürülebilir derken, hafif bakım ve küçük düzenlemelerle yüzlerce yıl ürün verebilen sistemlerden bahsediyorsak, öncelikle üretim arazilerinin baştan planlanması, yapılandırılması, şebeke ve sosyal hizmet altyapısının hazırlanması gerekmektedir (Dizinin sonraki yazılarının konusu). Bir kez kurulduktan sonra, talancı genel ve yerel yönetimlerden anayasa düzeyinde korunması da gerekecektir.
NÜFUS
Genç ve orta yaşlı nüfusun “üretici” olacak şekilde, bir bölümünün çok iyi koşullar sunularak kırsalda kurulan yeni üretim kentlerine yerleşmeleri sağlanmalıdır. Kırsala göçen ilk nesil, yaklaşık yirmi yıl boyunca sağlıklı gıda üretim sisteminin kurulumu ve sürekliliğine yönelik çalışacağından, el üstünde tutulmalıdır (Dizinin ilerleyen yazılarında yeni üretici profilinin nasıl seçilmesi gerektiğini tartışacağım).
YERELDE İŞLEME, DEPOLAMA VE DAĞITIM AĞLARI
Üretilenleri büyük oranda yerelde işleyerek yerelde tüketilecek kadarının depolanmasını, kalanının tüm ülkeye; artanını ihracat amaçlı limanlara hızlı, ucuz ve etkin bir biçimde dağıtacak bir yapının oluşturulması gerekmektedir. Böylece tarımsal üretimin ve tüketimin miktarı ve ayrıca yeri bilinecek (bugün bilinmiyor), ayrıca gereksinim duyulan yerlere gerektiği kadarı taşınabilecektir (bugün etkin bir şekilde dağıtılamıyor). Bu dağıtım ağı, tüm vatandaşların sağlıklı gıdaya ulaşma garantisi verebilecek, üretim yetersizliğinde ithalatı, fazlasında ihracatı planlama fırsatını yaratacaktır (bugün üretilen buğday miktarı bilinmediğinden, kimi zaman gereksiz ve pahalı ithalat, kimi zaman da yersiz ve düşük fiyata ihracat yapılmaktadır). Ayrıca dağıtım ağı, gereksiz navlunu engellerken, kıtlık, kriz veya savaş durumunda yerelde üretim, depolama ve ihtiyat stokları sayesinde güvenlik risklerini azaltarak, gıdanın ve pek çok temel ürünün bulunabilirliğini tüm alana yayabilecektir (O satıh bütün vatandır!).
OTONOM DAĞLIK FİLOLARI
Dağıtım ağı, taşımacılık için de yeni teknolojik yaklaşımları gerektirecektir. Mevcut yollara döşenecek çok hafif raylı sistemlerde ve raydan bağımsız yollarda etkin insan ve yük taşımacılığı yapacak çok hafif elektrikli hatta yakıt pili kullanan otonom araçlardan oluşan bir araç filosu hızla üretilmelidir. Yaklaşık 10 yıl içinde üretim noktaları içinde insan taşımacılığı, tüm ülkede de gıda başta olmak üzere temel ihtiyaç maddeleri taşımacılığı bu sistem tarafından üstlenilmelidir.
ROBOTLAR
Endüstriyel tarımın geliştiricileri, gelecek çözümleri olarak büyük otonom tarım robotlarını (insansız traktörler), insansız gözlem, ölçüm ve hasat araçları, kitlesel dağıtım ve pazar imkanları üzerinde çalışmaktalar. Sürdürülebilir sağlıklı gıda üretimi üzerine yapılan çalışmalarda ise (genel anlamda agroekoloji) en büyük eksiklik, bundan yirmi hatta elli yıl sonra teknoloji ve insanlığın nerede olacağı konusunun ihmal edilmesidir. Gelecekte yoğun insan emeği ve ilgisi isteyen sürdürülebilir üretim için yeterli ve gönüllü nüfus bulunabilecek midir? Butik aile çiftlikleri, üreticinin gıda egemenliği gibi konulara odaklanan, kooperatifler ve imece gibi yöntemlerle üretim yapan, pazara ve tüketiciye birliklerle ulaşmaya çalışan yaklaşımların sürdürülebilirliği bundan 5-10 yıl sonrası için bile belirsizdir. Oysa ki sürdürülebilir sağlıklı gıda üretimi için araziler yüzlerce yıl üretim yapabilmesi amacıyla yapılandırıldıklarından, arkasında teknoloji, geleceğin toplumsal yapısına ayak uydurabilme yeteneği, devlet gücü, hatta anayasal koruma olmadan sürdürülebilir sistemler ülke ölçeğinde başarılı olamaz. Bireysel veya küçük grupların iyi niyetli girişimleri olarak kalır.
Sağlıklı gıda erişimi on yıllarca garanti altına alınmak isteniyorsa, işin içine teknolojiyi katmak durumundayız. Benim önerim oldukça sıradışı. Sürdürülebilir tarımda kullanılacak hafif tarım robotlarının ivedilikle geliştirmesi, 20 yıl içinde araziler yapılandırılıp tam verime yaklaştığında, ilk nesil üreticiler emekli olmadan, tüm üretim yükünü hızla robotlara aktarmak üzerine kurulu.
Bu sayede ilk nesil üreticiler, yani sürdürülebilir tarımın kurucuları, robotların sisteme eklemlenmeleriyle zamanla ağır iş yüklerinden kurtulacaklar. Sadece robotların gözlemcisi olarak geliştirilmelerine katkı sağlayabilecekler. Yeni üretim tekniklerine, biyoçeşitliliğe ve dünyaya odaklanabilecek, okuyan, araştıran, düşünen ve uygulayan yeni bir medeniyetin aydınları, hatta dünyayı derinden etkileyecek bir modelin kurucuları olabilecekler.
Geliştirilecek hafif tarım robotları gerektiğinde savunma amaçlı olarak kullanılabilirler. Yeni nesil “tımarlı sipahiler” savaş durumunda askeri ihtiyaçları da karşılayabilirler. Geliştirme ve uygulama sürecinde otonom sürü sistemleri, yapay zeka yazılımları, robot mekaniği, mikroişlemciler, algılayıcılar (sensörler), ileri malzeme teknolojileri, batarya ve yerel enerji üretim sistemleri, robot motorları ve mekaniği konularında yetişecek nitelikli işgücü ve kazanılacak tecrübe sayesinde, tüm bu yüksek teknoloji ve yüksek katma değerli ihracat alanlarında dünya lideri olabilecek girişim ve girişimciler ortaya çıkacaktır.
HEDEF
Sürdürülebilir sağlıklı gıda üretiminde ülkenin 30 yıllık hedefi, ülke nüfusunun en az iki katını ücretsiz besleyecek bitkisel ve hayvansal gıda üretiminin sürü robotlara yaptırılması, yerelde işlenip, depolanıp, gereksinim duyulan zamanda, gereksinim duyulan yere yapay zekanın hesapladığı en etkin biçimde tüm “satha” yayılmış dağıtım ağları ile insansız araçlarla ulaştırılması olmalıdır.
Bu süreçte üretici olarak kırsala kaydırılan genç nüfusun, doğal üretimin, teknolojinin içinden gelerek ülkenin en seçkin aydınlarına dönüşmesi de hedeflenmelidir. Kırsala göçen kısmi nüfus nedeniyle yer yönüyle problem haline gelen şehirlerin, tekrar yapılandırılması için fırsatlar da değerlendirilmelidir.
Geliştirilecek insansız tarım araçlarının büyük oranda yerli kaynaklarla üretilebilmesi için, ileri malzeme teknolojileri, elektronik, işlemci ve sensörler, batarya, mekanik gibi alanların yanında yapay zeka, özel iletişim protokolleri, işletim sistemleri ve diğer yazılım alanları, öncelikli olarak desteklenmeli hatta gerekirse devlet tarafından geliştirilmeli ve üretilmelidir (bkz SİHA’larda kullanılan yazılım, donanım ve mekanik sistemler)
Bir diğer hedef ise orta vadede geliştirilen robot teknolojilerinin deniz üstü ve altı türevlerinin üzerine çalışmak olmalıdır. Mavi vatanı koruma, kollama ve deniz ürünleri üretimi konusunda aynı teknoloji altyapısı kullanılmalıdır. Biraz daha hayal kuralım. Aynı teknolojiler, bazı değişiklikler ile uzayda da kullanılabilecektir.
Dizinin gelecek yazılarında, sürdürülebilir sağlıklı gıda üretiminin agroekoloji biliminin yöntemlerini kullanarak nasıl yapılabileceğini, yeni gıda üretim kentlerinin nerede ve nasıl kurulabileceğini, üretim kentlerinin nüfus ve mülkiyet yapısını, mevcut sistemle nasıl entegre edilebileceğini, mevcut üreticiyi ve tüketiciyi zaman içinde nasıl destekleyip dönüştürebileceğini, mevcut şehirlerin, kent ve köylerin nasıl iyileştirebileceğini detaylandıracağım.
gayet mantikli gelecege donuk tespitler. tebrik ederim