D. Eren Erişen, Shenyang’dan yazdı…
13 Mart 2020 tarihi Çin Halk Cumhuriyeti’nin tarihinde bir zafer gününe dönüşmek üzere. Yakın tarihin en şiddetli salgını olan Yeni Korona Zatürresi (YKZ) ya da diğer adıyla SARS-Cov2’ye verilen mücadelede Çin önemli bir dönüm noktasına ulaştı. Bu tarihten itibaren korona sebebiyle zatürre hastalarının toplam sayısı düşüşe geçti. Peki bu salgın tüm dünyayı tehdit etmeye devam ederken ve dünyada hasta sayısı artarken Çin’de nasıl düşüşe geçiyor? ilk kez Wuhan’da (Vuhan) göze çarpan bu salgına Çin nasıl meydan okudu? Salgın kontrol altına alınana kadar hangi zorluklara göğüs gerildi?
Vuhan’da, Huanân Et-Balık ve Hayvan Pazarında şüpheli bir şekilde ortaya çıkan salgın, toplam 44 zatürre hastasının hastaneye başvurması ve kökeni bilinmeyen bir virüsün teşhisiyle 3 Ocak günü basına yansımıştı. Henüz salgının nedeni ve tehlikesi bilinmese de bu kırk dört hastayla yakın teması olan toplam 121 kişi tıbbi müşahede altına alındı. Yetkililer pazarın 1 Ocak itibariyle kapatıldığını duyurdu. Kentteki görgü tanıkları da pazara maskeli ekiplerin gelip pazarı ilaçladıklarını bildirdiler. [China Daily 1 Ocak – 3 Ocak 2020]
Şüpheli zatürre salgını üzerine araştırmalar 9 Ocak günü ana akım medyada yayınlandı, SARS şüphesi üzerine gidilen kan örneklerinde virüsün aynı korona virüsü ailesinde sayılabilecek daha önce rastlanmamış yeni bir alfa korona tipi virüs olduğu açıklandı. Ayrıca Huanân Pazarıyla ilişkisi belli olmayan on beş kişide daha aynı virüsün bulunduğu anlaşıldı. [CCTV 9 Ocak]
SALGINLA MÜCADELENİN KOMUTANI
Çinlilerin bahar bayramı dedikleri yarıyıl tatilinde çalışanların ve öğrencilerin akrabalarını ziyaret etme ve tatili onlarla geçirme kültürü Çin geleneğinin önemli bir parçasıdır. Birçok çekirdek aile de dahil olmak üzere öğrenciler ve çalışanlar büyüklerini ziyaret etmek ve bu bayramı beraber geçirmek için memleketlerine doğru yola çıktığı bir dönemdir. Salgının başlangıcının tam da bu dönemin başlarına gelmesi salgına karşı alınabilecek acil önlemleri zorlaştırıyordu. Maalesef ki salgına karşı anlamlı mücadele tatilin başlangıcından üç gün sonra başladı. 23 Ocak’ta Hubei (Hubey) yerel hükümeti Vuhan kentini ulaşıma kapadı. Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi bu salgının ciddiyetini anlayıp bütün olumsuzlukları telafi edebilmek adına Salgına karşı bir öncü gurup oluşturdu ve salgınla mücadelenin de komutanı olarak başbakan, Li Keqiang (Li Kıçiyan)’ı görevlendirdi. Başbakan Li, 27 Ocak günü Vuhan’ı bizzat ziyaret etti ve çalışmaları yerinden denetledi.
Farkına varıldığı üzere salgınla mücadele sağlık bakanlığının ağırlaşan yüküne daha da zorluk katmak yerine doğrudan yürütmenin merkezinden, hükümetten yönetildi. Çin Komünist Partisi gelen tehlikeyi olumsuzluklara rağmen göğüsleyecek bir merkezden yönetti. Bu noktada daha önceki SARS salgınından alınan dersler de etkili oldu. Çin’in bütün illerinde, metropollerinde ve özerk bölgelerinde acil duruma geçildi. Vuhan’da merkezi salgın karantina merkezleri kuruldu. Virüs taşıyan ya da taşıma riski bulunan hastalar sağlık araçlarıyla evlerinden veya bulundukları hastanelerden bu merkezlere taşındılar. [China Daily 2 Şubat 2020] Çin’in en önemli kentlerinden biri ve bölgenin ticaret merkezi, bütün şehir tecritte fedakârlık gösterdi ve virüsün daha büyük kitlelere yayılmasını engellemiş oldular. Karantina merkezlerinde şehirli sağlık çalışanları hizmet verirken şehrin artan sağlık hizmetleri ihtiyacını acil eylem planından önceden belirlenmiş ekipler karşıladı. Acil durumlar için önceden gidecekleri hastanelere kadar bilinen seferber sağlık ekipleri akran ve meslek dayanışmasının en güzel örneğini sergilediler.
YÜZDE 500 KARARLILIK
Vuhan’da salgınla mücadele en yüksek tondan karşılanmak zorundaydı. Bu sebeple yetkililer salgında fire vermemek adına yüzde beş yüz kuralı ile salgının tespitinde ve kontrolünde çalıştılar. Virüs taşıyan hastalar %100’ü karantina merkezlerine taşınacaktı. Korona şüphesi konulan zatürre hastalarının %100’ünün kan örneklerinde virüs taraması yapılacaktı. Yüksek ateş belirtisi olan vatandaşların %100’ü sağlık muayenesinden geçecekti. %100 yakın temas önlenecek ve mahallelerin %100’ü giriş ve çıkışlara kapatılacaktı [http://zqb.cyol.com/html/2020-02/20/nw.D110000zgqnb_20200220_7-01.htm]
TEKNOLOJİNİN YERİNDE KULLANIMI
Sosyal uygulamalar içerisine sağlık kodu formu oluşturdular. Bütün vatandaşlar telefon uygulamaları üzerinden sağlık durumlarını günlük raporlamaya zorunlu tutuldular. Sağlık ekipleri bu raporları yakından takip etti ve rapor ulaştıramayan kişiler tespit edilip sağlık çalışanlarınca muayene edildiler. Böylece yüksek ateş belirtisi gösteren kişiler ve bu kişiler ile temas altında olan herkes muayeneye tabi tutuldu.
Teknoloji tecrit uygulamasının olmadığı şehirlerde de salgının kayıt altında tutulmasında etkin olarak kullanıldı. Yerleşim birimlerinin ve pazarların giriş noktaları teke indirildi ve ziyaret bilgileri kayıt edildi. Burada kare kodu (QR) sistemi faydalı oldu. Her girişte ateş ölçen kapı sorumluları aynı zamanda ziyaretçilerin bu kodu tarayarak ziyaretlerini bildirmelerini istediler. Aynı yöntem toplu taşımanın devam ettiği bölgelerde toplu taşıma araçlarında uygulandı. Böylece olası bir durumda salgını taşıyan bir hastayla aynı yerde ve aynı zaman diliminde bulunan öteki vatandaşlar belirlenmiş oldu. Bir hastaneye virüs şüphesiyle gelen hastanın son 14 gün içinde bulunduğu yerler sistemde listeleniyor ve aynı yerde ve aynı zaman diliminde orada olan diğer vatandaşlar da sağlık ekiplerine bilgi vermeye çağrılıyordu. Bu sistem o kadar güzel işledi ki, virüsün yayılma olasılığı de bu verilerin işlenmesi ile anlaşılmış oldu. Bugün hala bu sistem Çin’in bütün bölgelerinde zorunlu tutuluyor.
‘OTORİTER REJİM’ DİYE SUÇLAMIŞLARDI, ŞİMDİ İSE…
Uzatılan yarıyıl tatilinin bitmesiyle tatilden dönenlerden zorunlu alışverişlerini ilk gün yapıp iki hafta boyunca yaşadıkları yerleşim birimlerinden hatta mümkünse evden çıkmamaları bildirildi. Bu ev hapsi süresini doldurmayan hiçbir çalışan, işyerlerine dönmedi.
Salgınla bir anda karşılaşan Vuhan’da artan hasta sayısını karşılamak için spor salonlarına geçici yataklı hastaneler kuruldu. Böylece üç bin dört yüz daha hasta için yer açılmış oldu. [CHINADAILY 4 Şubat] Bu merkezlerin koşulları hakkında batıdan eleştiriler geldi. Bu geçici hastaneler 10 Mart’a kadar hizmet verdiler. (CHINADAILY 10 Mart)
Amerikan medyası da Çin’in bu disiplinli ve mecburi önlemlerini baskıcı, otoriter, komünist zihniyet olarak suçlutordu. Ancak salgın İtalya’da boy gösterince ve İtalya da benzer önlemleri almaya başlayınca da İtalya’nın batı demokrasisine dem vurmaya başladı. Batının çifte standardı göz yaşarttı. [https://news.cgtn.com/news/2020-03-12/Double-standards-on-COVID-19-not-helpful-ONHCANJaRq/index.html?fbclid=IwAR0L9wvLd2Ns_7fuKFwaGEWJkbQQQQFmJOyXZDOZh7NyzrbtjG4pMfg3-ew]
Masks off | Last makeshift hospital in #Wuhan closes pic.twitter.com/Y7XclBOPEw
— RT (@RT_com) March 12, 2020
ÜTOPYA DERDİK
Salgın üzerine her gün yeni bir komplo teorisiyle uyandık ve bu komplo teorilerinin de arkası kesilmiyor. Distopya kitaplarından satır aralarından bu virüsün 2020’de çıkacağı hatta Vuhan’dan çıkacağının bilindiğine yönelik bir sürü teoriyle karşılaştık. Teorilerde distopya gibi duran bu salgın; en son Başkan Xi (Şi)’nin Vuhan’ı ziyaret edip sokaklarında dolaşmasıyla, pratikte bir ütopya sergiledi. Eğer Çin’in böyle bir salgına bu zor şartlar altında direnebileceğini yazan bir kitap olsaydı kesin ki ütopya kitaplığımızda yerini alırdı, distopya değil.
Kare koduyla virüsün takibi, sosyal medyadan sağlık bildirimi, okulları kapalı öğrencilerin öğretmenleri ile çevrimiçi görüntülü iletişimi, sokak kameralarıyla hastaların tespiti. Eğer o kitaplara bu şekilde yazılsaydı Geleceğe Dönüş filmi kadar ilgi çekerdi. Zafer, virüslerin artan dünya nüfusuna karşı doğal tepki olduğunu savunan ekolojik romantiklerin karşısında, artan dünya nüfusunu fen yani teknoloji ışığında verimli yönetilebileceğini gösteren toplumcuların oldu. Dünya distopyalara değil ütopyalara gebe.
