Mustafa Özgür Sancar yazdı…
Yeni yıl bir şans beklentisini de beraberinde getiriyor. Piyango belki bu yüzden çok revaçta. Paralı günler görmek adına ne de çok umut bağlanıyor piyango çekilişlerine.
RİTÜELLER
Yeni yılda her şey güzel olsun, istediğimiz gibi geçsin diye kim bilir ne gibi tuhaflıklar yapıyoruz. Aslına bakarsanız iyi günler görme arzusu nedeniyle ortaya çıkan inanışlar pek çok ulusun ortak toplumsal ritüllere sahip olmasını sağlamıştır. Örneğin Çinliler, geçen yıldan kalan kötü şansı silmek için kutlamalara başlamadan önce evlerini iyice temizliyor, sonra güzel kokular yayan tütsü yakıyorlar, çiçeklerle süslü bir ortam oluşturuyorlar.
Yunanlılar “Vassilopitta” dedikleri yılbaşı ekmeğinin hamuruna küçük altın ya da gümüş koyuyorlar. İçinde altın olan ekmeği yiyen kişi yeni yılı şanlı geçiriyor.
Pek çok Latin Amerika ülkesi ve İtalya’da yılbaşında, gece yarısına doğru bir kaşık haşlanmış mercimek yiyenlerin bütün yılı iş ve para açısından verimli geçireceğine inanılıyor.
12 AY 12 ÜZÜM
Bana göre en ilginç talih ritüeli İspanyollara ait.
İspanyollar yılın 12 ayını temsil ettiğine inandıkları 12 tane üzümü tam gece yarısı şampanya eşliğinde sırayla yiyorlar. Bu oniki üzüm aynı zamanda saat kadranındaki her bir 12 rakamı sembolize ediyor. İlginç olan tarafı, diğer ulusların inanışlarından farklı biçimde, geride kalan yılın talihsizliklerine nazire yaparcasına yeni yıla alkış tutmamasıdır. Aksine biten yıla saygı içeren bir vedadır 12 üzüm geleneği. İspanyol burjuvazisine özgü olan bu gelenek, bir anlamda topraktan alınan ürün ve yılın getirdiği kazançlara minnettarlığı ifade eder.
İspanya’nın güneyinde, Alicante’de verimli geçen hasat dönemi adına şampanya dolu kadehlerin kaldırılmasıyla başlamıştır; 1909’daki Yılbaşı’nda (İspanyolcada yılbaşı Nochevieja olarak adlandırılır) 12 tane üzüm tanesinin şampanyaya eşlik etmesiyle yaygınlaşarak bir riütel hâline gelmiştir.
ANADOLU KENDİ TALİHİNİ ÇAĞIRIYOR
Her ne kadar çok eskilerde kalmış olsa da Anadolu da yeni yıl adına zengin geleneklere sahiptir. Yılbaşı sabahı eve en erken kim su taşırsa o zengin olur. Yeni yıla un kapları dolu girilir; böylece yeni yılda evdeki kapların hepsinin dolu olması beklenir.
Her ulusun yılbaşı gelenekleri kendi içerisinde naif bir anlam barındırmakla birlikte, bizimki hayatın daha içinden. Anadolu insanı umut ediyor, talihi bekliyor; fakat bununla yetinmiyor; su dolduruyor, un üretiyor, hep üretimin içerisinde olmayı yeğeliyor.
Böylece hayatın devamını sağlıyor. Asıl zenginlik bu değil midir zaten?
