İklim değişikliğinin siyasi rejimler üzerindeki etkisi

Sefa Yürükel yazdı…

Küresel iklim değişikliği, sadece çevresel sorunları değil, aynı zamanda siyasal rejimlerin yapısını ve devletlerin yönetim biçimlerini de doğrudan etkilemektedir.

1. İklim değişikliği, küresel bir tehdit olarak ortaya çıkarken, çevresel etkilerinin yanı sıra siyasi, ekonomik ve toplumsal düzeyde de önemli sonuçları olmuştur. Bilimsel veriler, özellikle deniz seviyesindeki yükselme, aşırı hava olayları, kuraklık ve gıda güvenliği gibi unsurların, devletlerin iç işleyişi üzerinde büyük baskılar yarattığını ortaya koymaktadır (IPCC, 2021). Bu baskılar, devletlerin yönetişim kapasitelerini ve rejim biçimlerini şekillendiren dinamikler haline gelmektedir.

İklim değişikliğinin etkisi, çoğunlukla kırılgan ve düşük gelirli ülkelerde daha belirgin bir şekilde görülmektedir. Bu tür ülkeler, doğal afetlere ve çevresel tehditlere karşı daha hassas olup, genellikle bu durumlar siyasi istikrarsızlıkla sonuçlanabilmektedir. Özellikle göç, gıda güvensizliği ve su kaynaklarının tükenmesi gibi meseleler, devletlerin yönetim kapasitelerini test etmektedir.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN DEVLET YÖNETİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

İklim değişikliğinin etkileri, yalnızca çevresel değil, aynı zamanda toplumsal ve siyasi dinamikleri de etkileyen bir faktördür. Bu bağlamda, iklim değişikliği ile doğrudan ilişkili olan etmenlerden bazıları şunlardır:

GÖÇ VE İNSAN GÜVENLİĞİ

İklim değişikliği, birçok bölgedeki insanları yaşadıkları yerlerden göç etmeye zorlamaktadır. Bangladeş gibi kıyı ülkelerinde, deniz seviyesinin yükselmesi ve sel felaketleri, milyonlarca insanın yerinden edilmesine yol açmaktadır (Siddiqui & Satter, 2019). Bu tür iklim göçleri, sadece çevresel değil, aynı zamanda toplumsal ve siyasi sorunları da beraberinde getirmektedir. Hükümetler, yerinden edilmiş toplulukları barındırmak ve bu süreçleri yönetmek için kapasite geliştirme ihtiyacı duymaktadır.

KAYNAK REKABETİ VE SİYASİ İSTİKRARSIZLIK

Sahra Altı Afrika’daki bazı ülkelerde, iklim değişikliği su kaynaklarının tükenmesine ve tarım alanlarının azalmasına yol açmıştır. Bu durum, kaynaklara erişim konusunda ciddi rekabete ve bunun sonucunda yerel çatışmalara neden olmuştur (Fahmy, 2018). Bu tür çatışmalar, devletin iç güvenlik kapasitesini zayıflatabilir ve siyasi istikrarsızlık yaratabilir. Sudan örneğinde olduğu gibi, kuraklık ve su kaynakları üzerindeki baskı, uzun süreli çatışmalara ve hükümetlerin otoriterleşmesine yol açabilmektedir.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE REJİM TÜRLERİ

OTORİTER REJİMLERİN DÜŞÜNMESİ

Bazı otoriter rejimler, iklim değişikliğine karşı daha sıkı kontrol önlemleri alarak güçlerini pekiştirmektedir. Özellikle Çin gibi ülkelerde, çevresel krizler, hükümetin denetimini artırmasına ve toplumsal hareketlere karşı baskı kurmasına neden olabilmektedir (Zhang, 2020). Çin, iklim değişikliği ile mücadelede güçlü devlet kapasitesine sahip bir örnek teşkil etmektedir; ancak bu, aynı zamanda bireysel özgürlüklerin kısıtlanmasını da beraberinde getirmiştir.

DEMOKRATİK REJİMLERDE DEĞİŞİM

Demokratik rejimlerde, iklim değişikliğine karşı alınacak önlemler genellikle halkın talepleri ve sivil toplumun baskısı ile şekillenir. Ancak, bu durum bazen siyasi kutuplaşmalara yol açabilir. Örneğin, Avrupa’da iklim değişikliği ile mücadele konusunda yeşil partiler ve çevre hareketleri etkili bir güç oluşturmuşken, bazı ülkelerde iklim politikaları, ekonomi ve iş gücü gibi diğer faktörlerle çatışabilmektedir (Becker et al., 2021).

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE DEVLET POLİTİKALARI

Devletlerin iklim değişikliği ile başa çıkabilme kapasitesi, ekonomik durumlarına, yönetişim becerilerine ve mevcut siyasi sistemlerine bağlı olarak farklılık göstermektedir. Gelişmekte olan ülkelerde, iklim değişikliği çoğunlukla iç güvenlik sorunları, göç ve toplumsal huzursuzluk gibi daha büyük tehditlerle ilişkilendirilmektedir.

Örneğin, Bangladeş’te iklim değişikliği, hükümetin kriz yönetme becerisini test etmekte ve büyük bir iç göç dalgasına yol açmaktadır (Siddiqui & Satter, 2019). Bu bağlamda, hükümetlerin iklim değişikliğiyle ilgili uzun vadeli stratejiler geliştirmesi ve bu konuda halkı bilinçlendirmesi önemlidir.

SONUÇ VE POLİTİKA ÖNERİLERİ

İklim değişikliğinin etkileri, devletlerin yönetim biçimlerini şekillendirirken, bu süreç yalnızca çevresel değil, aynı zamanda toplumsal ve siyasi boyutlarıyla da ele alınmalıdır. Devletlerin, iklim değişikliği ile başa çıkmak için gerekli önlemleri almaları, toplumsal kutuplaşmayı engellemeleri ve demokratik değerlere saygı göstermeleri büyük önem taşımaktadır.

Politikalar geliştirilirken, yerel halkın ihtiyaçları ve uluslararası işbirlikleri göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca, gelişmiş ülkelerin, iklim değişikliğiyle mücadelede kaynak ve teknoloji transferi konusunda daha fazla sorumluluk alması gerektiği söylenebilir. Aksi takdirde, iklim değişikliğinin etkileri, sadece çevreyi değil, aynı zamanda dünya genelindeki siyasal yapıları da dönüştürebilir.

Kaynakça

•Becker, S., Müller, F., & Schleich, J. (2021). Climate Change and Democracy: How Environmental Movements Shape Public Policy. Environmental Politics, 30(4), 765-788.

•Fahmy, S. (2018). The Politics of Climate Change and Security in Sub-Saharan Africa. African Affairs, 117(468), 487-510.

•IPCC. (2021). Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Intergovernmental Panel on Climate Change.

•Siddiqui, A., & Satter, R. (2019). The Impact of Climate Change on Migration in Bangladesh. Journal of Environmental Studies, 42(3), 315-332.

•Zhang, L. (2020). Authoritarianism and Climate Change in China: Government Response to Environmental Challenges. Chinese Political Science Review, 5(2), 123-142.