Türk hukukçu akademisyen ve yazar Tarık Zafer Tunaya’nın vefatı üzerinden 30 yıl geçti.
Türk hukuk tarihine adını altın harflerle yazdıran,hukukçu akademisyen ve yazar Tarık Zafer Tunaya’nın vefatı üzerinden 30 yıl geçti.
HAYATI
1916’da İstanbul’da doğdu. Galatasaray Ortaokulu ve Saint Benoît Fransız Lisesi’ni bitirdi. 1940’ta İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olarak Esas Teşkilat (Anayasa) Hukuku kürsüsünde asistanlığa başladı. “Müessese Teorisinde Fikir Unsuru ve bazı Hususiyetleri” konulu teziyle doktor, “Amme Hukukumuz Bakımından İkinci Meşrutiyet’in Fikir Cereyanları” çalışmasıyla doçent oldu.
1959’da profesör unvanı alarak Anayasa Kürsüsü’ndeki görevine devam etti. İktisat Fakültesi ile Gazetecilik Enstitüsü’nde de dersler verdi.
1952 yılına kadar yalnız akademik çevrelerde tanınırken 1952 yılında yayınlanan Türkiye’de Siyasi Partiler ile birlikte kamuoyunun dikkatini çekti. Bu kitap zaman içinde alanının temel başvuru kaynağı haline geldi.
1953-54’te Avrupa ve Amerika’da mesleki incelemeler yaptı. 27 Mayıs Darbesi’nde askerlerin meşruiyetini kaybetmiş bir iktidara karşı haklılığını belirten 28 Mayıs 1960 tarihli raporu imzalayan 7 kişilik bilim heyetinde yer aldı.
Kurucu Meclis İstanbul İli Temsilciliği (6 Ocak 1961 – 25 Ekim 1961) ile 1961 Anayasasının hazırlanmasında komisyon üyeliği yaptı. Komisyon başkanı Sıddık Sami Onar’la anlaşamadı ve komisyondan çıkartıldı.
Ekim 1960’ta Milli Birlik Komitesi, tarihe “147’ler olayı” olarak geçecek olan, aralarında Tunaya’nın ve Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil, Haldun Taner, Mîna Urgan ve Sabahattin Eyüboğlu gibi Türkiye tarihinde önemli yere sahip birçok akademisyenin de bulunduğu 147 öğretim üyesini üniversitelerinden ihraç etme kararı aldı. MBK onu Paris’te NATO emrinde görevlendirdi.1961’de Kurucu Meclis üyeliği yaptı.
1965’te Melahat Hanım’la evlendi, yeniden üniversiteye döndü, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı, ardından kurucusu olduğu İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi dekanı oldu. 12 Eylül askerî darbesi onu görevden aldı. 1982 yılında yine aynı fakülteye dekan olarak atandı ve 1983 yılında yaş haddinden emekli oldu.
1980 yılında Légion d’honneur nişanını aldı. 1983 yılında Balıkesir Barosu tarafından “Anıtlaşmış On Hukukçudan Biri” seçildi. 1989 yılında da Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü’nü kazandı.
29 Ocak 1991 tarihinde İstanbul’da yaşamını yitirdi.
1996 yılında Beyoğlu’nda anısına, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi açıldı.
FİKİRLERİ
Din sömürüsünden yakınan Tunaya, Atatürk İlkelerinden ödün veren hükûmetleri sıkça eleştirmiştir. 1950’lerde “İslam dininin devletin resmî dini” olması gereğinden söz eden milletvekillerine karşı çıkarak yanıtlar vermiştir.
Türkiye’de laikliğin bütün saldırılara karşı yıkılmayan bir devrim ilkesi olduğunu ve devrim ilkelerinin Türkiye’nin kuruluş ve kurtuluş yolu olduğunu savunmuştur. Din propagandasına hemen hemen bütün siyasal iktidarların iltifat ettiklerinden yakınan Tunaya, oy toplamak için dini sömürme politikasının revaçta olduğu bir ülkede, laikliğin devrimci bir anlam kazanacağını yazmıştır.
TARIK ZAFER TUNAYA KİTAPLARI
BAŞYAPITI: TÜRKİYE’DE SİYASAL PARTİLER
Başyapıtı Türkiye’de Siyasal Partiler’ adlı 3 ciltlik eseri,”İkinci Meşrutiyet Dönemi”, “Mütareke Dönemi” ve “İttihat ve Terakki” alt başlıklı üç ciltten
TÜRKİYE’DE SİYASAL PARTİLER
İletişim Yayınları, Tarık Zafer’in 1952’de yayımlandığı günden bugüne eskimeyen ve aşılamayan üç ciltlik başyapıtını yeniden yayımladı. Aslına sadık kalınarak gözden geçirilen ve yeniden baskıya hazırlanan “İkinci Meşrutiyet Dönemi” altbaşlığını taşıyan ilk cildi, “Mütareke Dönemi” ve “İttihat ve Terakki” altbaşlıklı diğer iki cilt izliyor. Ancak üç cilde sığabilen toplam 2000 sayfaya ulaşan bu eser, Prof. Dr. Zafer Toprak’ın deyimiyle bir “opus magnum”.
Diğer eserleri;
- Amme Hukukumuz Bakımından İkinci Meşrutiyetin Fikir Cereyanları, 1948.
- Türkiye’de Siyasi Partiler 1859-1952, 1952.
- Hürriyetin İlanı, 1959.
- Türkiye’nin Siyasi hayatında Batılılaşma Hareketleri, 1960.
- İslamcılık Cereyanı, 1962.
- Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, 1964.
- Siyasi Müesseseler ve Anayasa Hukuku, 1964.
- Türkiye’nin Siyasi Gelişmeleri, 1970.
- Türkiye’de Siyasal Partiler, 3 cilt, 1984, 1986, 1989.
- İnsan Derisiyle Kaplı Anayasa, 1979.
- Medeniyetin Bekleme Odasında, 1989.
