Sütçü İmam Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Toğrul İsmail CNN Türk’te Rusya’yla Soçi’de yapılacak görüşme öncesi değerlendirmelerde bulundu.
Azerbaycan kökenli ve Rusya’da uzun yıllar eğitim görmüş Prof. Dr. Toğrul İsmail, ABD-Türkiye anlaşmasından sonra, Rusya ile hangi zeminde uzlaşma sağlanacağı konusunda değerlendirmelerde bulundu.
Toğrul İsmail’in 19 Ekim 2019 günü CNN Türk’teki açıklamalarının satır başları şöyle:
“Rusya sessiz. Bu sessizlik operasyona açık destek aslında. Ama iyi polis kötü polis de var temsilcilerinin açıklamalarına bakarsak.
Rusya aslında ilginç taktik uyguladı: Suriye’de Amerika ile yüz yüze gelmeyi Türkiye’ye bıraktı. Çünkü biliyor ki Amerika’ya baskı yapamaz ama Türkiye’ye yapar.
Bu 120 saatlik süre Türkiye’ye çok yaradı. Putin’le görüşmede Türkiye’nin pozisyonunu güçlendirdi. Merkel, Johnson, Macron’un Erdoğan’la görüşme açıklaması Türkiye’nin Putin’e karşı pozisyonunu güçlendirdi. Rusya şunu anladı: Türkiye bölgede güçlü bir devlet ve alana hakim. Türkiyesiz bölgede bir şey yapılması imkansız. Bunu da Türkiye bu operasyonla kanıtlamış oldu.
Rusya, Suriye sorununun hızlı düzelmesini istemiyor. Onlar önce Türkiye’yle Amerika ne yapacak onu gözlüyorlar. Bu anlaşma Rusya’nın beklemediği gelişmeydi; onun için Kemlin’den resmi bir açıklama yok.
Bir Rus gazetesinde ‘Erdoğan Putin’i sattı, sözleşmelerinden vazgeçiyor’ gibi haberler yaptı ama Rus yönetiminde en üst seviyelerde resmi açıklama söz konusu değil.
Türkiye’nin ABD’ye gösterdiği askeri gücünü biraz Rusya’ya da göstermesi lazım.
Türkiye hedefini tamamlamak istiyorsa birinciyi başarıyla tamamladık. İkinci aşama bu aşamadır. Diplomaside esas araç savaşa girmeden bunu yapabilmek. Tıkanmıştı Suriye’de diplomasi; bizim müttefik saydığımız ülkelerdi bunun nedeni.
Türkiye ordusu Amerika’ya rağmen operasyon yaparak bölgeye dimdik ayakta olduğunu gösterdi.
Çeliği Türkler bulmuşlar tarihte bizim milleti biraz dövmek gerekiyor ki ayakta duralım; ordu millet devlet ayaktayız birleştik.
Türkiye’nin Putin’le görüşmelerde eli çok kuvvetli.
Türkiye Putin’in önüne ne koyacak?
Ordumuzu gösterdi ki biz buradayız… Ruslarla anlaşırsak Suriye hükümetinden herhangi bir sorun olacağını sanmıyorum.
ARTIK ‘YAPAY DEVLET’ SÖZ KONUSU DEĞİL
Biz önemli işler yaptık bu kısa harekatla. Artık yapay bir devlet kurulması söz konusu değil, Orta Doğu’yla ilişkimizin kesilmesi de söz konusu değil.
Terörün tümüyle bitmesini biz askeri olarak tek başına yapamayız. Emperyalist ülkelerin vazgeçmesi gerekir ki bunu tek başına yapamayız. Şimdi yapacağımız sınırlarımıza ve toprak bütünlüğümüze gelebilecek tehlikeyi engellemek. Bu 9 günlük bölümde ilk aşamayı başardık, oluşan miti kırdı.
50 binlik dirençli güç olacaktı, silah yağdırıyordu Amerika. Bu miti ortadan kaldırdık. Türkiye müttefiklerin beklentilerinden daha hızlı ve fazla hakimiyeti ele aldı. Tüm rakipleri masada bir araya getirdi. Araplar, Avrupa karşımızda bir araya geldi.
Ama tek sessiz kalan Rusya oldu. Rusya alanda Türkiye’nin çıkarlarını gözetmeden hareket edemeyeceğini biliyor. Rusya ekonomik kriz geçiriyor; ekonomisi dibe vurmak üzere. Türkiye’yle işbirliğine gidecektir. Bu operasyon da bunu gösterdi.
Bundan sonra diplomaside başarılı olmak ki en zor iştir maalesef.”
Bu cok ilginc bir analiz ve bir yerde katiliyorum. Kendi amatorce izlenim ve arastimalarima dayanarak Rusya’nin ozellikle bazi ulusalci cenah’in poh pohladiklari kadarda yakin dost bir ulke olmadigini gorebiliyorum. Rusya konusunda oldukca derin analizler yazan bir kac analist ismi verebilirim. Bunlardan biri Andrew Korybo’dur. Rus Jeopolitik Strateji Enstitusunde’de calismis biri olarak bircok analizi gercekten ufuk acan niteliktedir. Bir baska analist pakistan’li analist Agah Huseyin’dir. Regional Report isimli internet sitesinde yazar ve bazi analizleri muthistir. John Helmer, bazi konularda saibeli bulmakla beraber, Rusya’nin oligarsik yapisi ve Putin’in iliskileri ile ilgili sorgulanmasi gereken yazilar yazmistir. Ortadogu jeopolitigi ile ilgili cok sevdigim baska biride William Engdahl’dir. Ortadogu petrol politikasi ve Rusya ile ilgili yazilari vardir. Son olarak eski hintli diplomat Bhadrakumar, Elijah Magnier ve Thierry Meyssan Rus Ortadogu politikalari konusunda okunmaya deger yazarlardir.
Sunu bilmek gerekir. Rusya oligarsik bir zumre tarafindan yonetilen bir devlettir ve oligarsinin cikarlari esas tutulmaktadir. Bu Rus oligarsisi menfaatleri acisindan daha fazla ABD oligarsisine yakin durur. ABD ile ozellikle Trump baskanligi doneminde dusman filan degildir. Rusya Israil’in ortadogudaki cikarlarini gozeten bir guctur ve Suriye’yi bombalamasina goz yummustur. Rusya’nin PKK veya YPD vesaire ile sorunu yoktur, Moskovada PKK ofisi aciktir. Rusya Korybo’nun deyimi ile “Balancing Act” yani herkesle dengeli bir dis politika yurutmeye calisir. Ancak bu denge son zamanlarda gorulur bicimde Israil yonune kaymistir. Bu konuda Korybko ve Pakistanli stratejist Agha Huseyin’in cok isabetli yazilari vardir ve internet ortaminda bulunabilir. Bu haliyle Turkiye Rusya ile iliskilerini cok dengeli bir ortamda surdurebilmeli, ama bunu yaparken Rusya’nin ipine sarilmamasi gerekmektedir. Ornegin teknoloji konusunda isbirligine gidilmelidir ancak teknoloji transferi sarti ile. Turkiye’nin nihayi hedefi kendi milli silah sanayisi olmalidir. Turkiye ABD, Rusya ve Cin arasinda dis politikasini, hicbirine yari somurge olmadan basari ile surdurebilmelidir. Ulu Atamizin Yurtta sulh Cihanda Sulh ilkesi isigi altinda herkesle iyi gecinen ancak kendi milli cikarlarini sonuna kadar gozetebilen bagimsiz bir Turkiye olmamiz gerekir. Bu ise ancak ve ancak silah uretimi, enerji ve teknolojide gelismis olmakla dogru orantilidir. Dunyamizdaki su anki batidan doguya gelisen tektonik kayma Turkiye’ye bu konuda hayal edilemez imkanlar sunmaktadir. Turkiye hamlelerini cok dusunerek yapmak zorundadir.