Sıkı dostlar dolara karşı!

Hüseyin Vodinalı yazdı…

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin yeniden seçilir seçilmez ilk seyahatini Çin’e yaptı.

İddia odur ki Türkiye ziyaretini de bu yüzden erteledi; önce Çin’e gitmek için.

Peki neden bu gayret?

Rusya ve Çin’in ABD liderliğindeki Batı hegemonyasına karşı bayrak açtığını herkes biliyor.

Xi Jinping, geçen yıl Mart ayında yeniden seçildiğinde ilk ziyareti Rusya’ya yapmış ve Putin ile görüşmeden ayrılırken aracına hemen binmeden önce Rus lidere şu önemli sözü söylemişti:

“Şu anda dünya yüzyılda bir görülecek değişimden geçiyor ve bu değişime biz yön veriyoruz.”

Giderek yozlaşan rejimleriyle ve ekonomisiyle Kolektif Batı çökerken başlarına gelebilecek en kötü senaryoydu bu: Rusya ve Çin’in el ele vermesi.

Tabii ki her konuda aynı düşünmüyorlar ve öncelikleri de farklı.

Rusya geniş topraklarını Batılı saldırganlardan korumanın derdinde, Çin ise dünyanın ekonomik liderliğini ele geçirmeye oynuyor.

Ama düşman ortak ve bu düşmana karşı işbirliği yapıyorlar.

2022’de “Sınırsız Ortaklık” dedikleri anlaşmayı yaptılar, bu Rusya’nın Ukrayna’ya girmesinden hemen önceydi.

Putin’in Pekin ziyareti işte bu işbirliğindeki en son, yeni bir tırmanışın ifadesi oldu.

Sembolik göstergeler çarpıcıydı: Muhtarın bile karşılamadığı Batılı liderlerin ardından Putin’in tam teşekküllü devlet töreniyle görkemli karşılanması, Rus ve Çin kabinelerinin toplamının görüşmelerde bulunması ve iki liderin verdiği samimi pozlar.

Öyle ki Xi Jinping, Harbin kentindeki gayri resmi program sırasında “Sevgili Dostum” dediği Putin’i ilk kez kucakladı. Bu bir ilk olmanın ötesinde Xi’nin daha önce (Küba Devlet Başkanı Raul Kastro ve Fransa Cumhurbaşkanı Macron ile kucaklaştı ama bunlar devlet medyası tarafından servis edilmedi) her hangi bir liderle –resmen – kucaklaşmadığı belirtiliyor.

Bu kez ana mevzu ekonomik ve siyasi idi.

Dolarsızlaştırmada atılacak yeni adımlar ve yeni dünya düzeninin mimarisi konuşuldu.

Putin ve Şi, ortak açıklamalarında BRICS +’nın küresel meselelerdeki rolünün artmasına katkı sunmaya devam edeceklerini bildirdi.

Ortak bildirinin BRICS + ile ilgili bölümünde “Taraflar, BRICS ruhunu takip ederek, BRICS’in küresel meselelerdeki rolünün artırılmasına, küresel gündemin şekillendirilmesine katkıda bulunmaya devam edecek ve ‘Outreach’/’BRICS Plus’ formatında işbirliğini dinamik olarak geliştirecek” dendi.

Malum, Ekim ayında Rusya’nın Kazan Özerk Cumhuriyetinde büyük bir BRICS + Zirvesi düzenlenecek.

Bu zirvede, yeni üyeler (20’ye varabileceği söyleniyor) kadar yeni küresel finans mimarisi de çizilecek.

Bunun ilk haberleri gelmeye başladı; Rusya’da Unit/Birim adı verilen, yüzde 40 altına, yüzde 60 BRICS+ ülkelerinin paralarına dayalı yeni bir para birimi/değişim mekanizması üzerinde çalışılıyor.

Rusya ve Çin hali hazırda ortak ticaretlerinin yüzde 90’ını kendi paralarıyla yapıyor.

Rusya, dolar rezervlerinin neredeyse tamamını boşalttı.

Çin ise ABD tahvillerini elden çıkarmaya devam ediyor.

Sadece 2024 ilk çeyreğinde 53 milyar dolarlık satış yaptı.

Üstelik bu veri ABD’nin Çin’e karşı koyduğu ek Gümrük tarifelerinden önceki döneme ait.

ATASAM Direktörü Dr. Volkan Özdemir’e göre işin sonu belli: Bazılarına hayal gibi gelen şey 2025 sonrası gerçek olur ve Çin ABD tahvillerini sıfırlar.

Olay sadece doların tasfiyesi değil elbet, kocaman bir batı hegemonyasının sona erdirilmesi.

ABD’nin dünyayı yakıp yıkan “Kurallara Dayalı Düzen”inin bertaraf edilmesi gerekiyor.

Putin – Xi görüşmelerinde buna şimdiye kadar görülmedik düzeyde kuvvetli bir atıf vardı.

Çin’de yerleşik Fransız gazeteci yazar Arnaud Bertrand bunları güzel toparlamış:

“Çin ve Rusya, İngilizceye çevrildiğinde neredeyse 8.000 kelimeden oluşan ve Şubat 2022’deki ünlü “sınırsız” ortaklık açıklamasından birçok açıdan daha önemli olan olağanüstü bir ortak bildiri yayınladı.

İşte benim için öne çıkan noktalar.

YENİ BİR DÜNYA DÜZENİ İNŞA EDİYORUZ

Açıklamada, “‘Küresel Güney’de yükselen büyük ülke ve bölgelerin statüsü ve gücünün sürekli olarak artmasının” “objektif bir faktör” olduğu ve “dünyada çok kutupluluk eğiliminin hızlandığı” belirtiliyor. “Hegemonyacılığa ve güç siyasetine bağlı kalan ülkeler (ABD ve diğerleri) bu eğilimin tersine, uluslararası hukuka dayalı uluslararası düzeni sözde ‘kurallara dayalı düzen’ ile değiştirmeye ve yıkmaya çalışıyorlar” deniyor. Ayrıca yeni bir güvenlik mimarisi konusu da var: “Avrasya alanında eşit ve bölünmez güvenlik ilkesine dayalı sürdürülebilir bir güvenlik sisteminin kurulmasının araştırılmasının gerekli olduğuna işaret ediyoruz.”

Yeni dünya düzeninin vizyonuna gelince, iki temel ilke var:

1) “Yeni-sömürgecilik ve hegemonyacılık”ın olmadığı bir düzen: “Bütün ülkeler, kalkınma modellerini ve siyasi, ekonomik ve sosyal sistemlerini, ulusal koşulları ve halk iradesine göre bağımsız olarak seçme, müdahalelere karşı çıkma hakkına sahiptir. Egemen ülkelerin iç işlerinde, tek taraflı yaptırımlara ve uluslararası hukuk dayanağı veya BM Güvenlik Konseyi’nin izni olmadan ‘uzun kolluk yetkisine’ karşı çıkılıyor.

2) BM Şartı’na dayalı bir emir: “Her iki taraf da İkinci Dünya Savaşı’nın kazanımlarını ve BM Şartı ile kurulan savaş sonrası dünya düzenini kararlılıkla savunmaya devam edecektir”

ABD’YE SON DERECE GÜÇLÜ KINAMA

Bu kınama, “hegemonyacılığa ve güç siyasetine bağlı ülkeler [çok kutuplu dünya düzeni eğilimine] aykırıdır” şeklindeki paragrafla başlamakta ve bu “ülkeler” (çoğunlukla ABD) “Uluslararası hukuka dayalı uluslararası düzeni sözde ‘kurallara dayalı düzen’ ile değiştirmeye ve yıkmaya çalışıyorlar.”

Açıklamada ayrıca “ABD’nin anlaşılmaz tavrı” da kınandı. Çin ve Rusya’ya yönelik aktif ve düşmanca ‘ikili çevreleme’ politikası”: Çin ve Rusya’yı hedef alan ortak tatbikatlar yürütme ve Asya-Pasifik’te karadan konuşlu orta menzilli füzeler konuşlandırma yönünde adımlar atma eylemleri endişe yaratıyor. Her iki taraf da bölgeyi son derece istikrarsızlaştıran ve Çin ile Rusya’ya doğrudan güvenlik tehdidi oluşturan bu eylemleri şiddetle kınıyor ve ABD’nin Çin ve Rusya’ya yönelik yapıcı olmayan ve düşmanca ‘ikili çevreleme’ politikasına yanıt vermek için koordinasyonu ve iş birliğini güçlendirecektir. ”

Ayrıca “ABD’nin diğer ülke ve bölgelerin güvenliğini tehdit eden herhangi bir biyolojik askeri faaliyete girişmekten kaçınmasını talep ediyorlar” ve “uzayın silahlı çatışma için kullanılmasına” karşı çıkıyorlar.

ÇİN-RUSYA İŞBİRLİĞİNDE BÜYÜK GENİŞLEME

Bu son noktam olacak; açıklamada, her iki ülke arasında genişletilmiş işbirliği alanlarına ilişkin düzinelerce ve düzinelerce maddeden oluşan muazzam bir liste var.

Bunlar en önemlilerinden bazıları:

– Askeri işbirliği: “[her iki taraf da] karşılıklı askeri güven ve işbirliğini daha da derinleştirecek, ortak eğitim faaliyetlerinin kapsamını genişletecek, düzenli olarak ortak deniz ve hava devriyeleri düzenleyecek, ikili ve çok taraflı çerçeveler dahilinde koordinasyon ve işbirliğini güçlendirecek ve Risklere ve zorluklara ortak yanıt verme düzeyinde yetenek ve beceriyi sürekli olarak geliştirecek.”

– Daha fazla ticaret, karşılıklı yatırım ve birbirlerinin ekonomik kalkınmasına yardımcı olmak: “İkili ticaretin ölçeğini sürekli olarak genişletmek”, “iki ülke arasındaki yatırım işbirliği düzeyini sürekli geliştirmek” ve “gelişmiş sanayileri ortaklaşa geliştirmek, teknik ve üretim işbirliğini güçlendirmek, sivil havacılık imalat sanayi, gemi inşa sanayi, otomobil imalat sanayi, ekipman imalat sanayi, elektronik sanayi, metalurji sanayi, demir cevheri madenciliği sanayi, kimya sanayi ve orman sanayi dahil olmak üzere..”

– Enerji alanında işbirliği: “Çin ve Rusya arasındaki enerji alanındaki stratejik işbirliğini pekiştirmek ve iki ülkenin ekonomik ve enerji güvenliğini sağlayarak üst düzey kalkınmayı sağlayacağız. Uluslararası enerji pazarının istikrarını ve sürdürülebilirliğini sağlamaya çalışmak ve uluslararası enerji piyasasının istikrarını ve sürdürülebilirliğini sağlamak için çabalayacağız. Ayrıca küresel enerji endüstrisi zincirinin ve tedarik zincirinin istikrarı ve esnekliği için çalışacağız.” Ve nükleer enerji: “Termonükleer füzyon, hızlı nötron reaktörleri ve kapalı nükleer yakıt döngüleri dahil olmak üzere başarılı ve devam eden projelerin deneyimine dayanarak sivil nükleer enerji alanında işbirliğini derinleştireceğiz.”

– Birbirinin para birimlerini ve finansal altyapısını teşvik etmek için alınan kararlar: “İkili ticarette, finansmanda ve diğer ekonomik faaliyetlerde yerel para biriminin oranını artırmak. İki ülkenin finansal altyapısını iyileştirin, iki ülkenin ticari kuruluşları arasındaki uzlaşma kanallarını düzeltmek ve güçlendirmek. Çin ve Rusya’nın bankacılık ve sigorta sektörlerinde düzenleyici işbirliği, birbirlerinin ülkelerinde kurulu banka ve sigorta kurumlarının sağlıklı gelişimini, iki yönlü yatırımı teşvik etmek ve birbirlerinin ülkelerinin mali piyasalarında piyasa ilkelerine uygun olarak tahvil ihraç etmek.”

Diğer bazı başlıklar: Derin eğitim ve bilimsel işbirliği, Medyada işbirliği ve kamuoyunun şekillendirilmesi, Küresel kurumlar içinde işbirliği vb.

Bu açıklama kesinlikle olağanüstü ve muhtemelen önümüzdeki onyıllarda dünyayı şekillendirecek. Artık Rusya ve Çin, yeni “eşit ve düzenli çok kutuplu bir dünya ve uluslararası ilişkilerin demokratikleşmesi” sağlamak ve ABD’nin hegemonik davranışına son vermek için birbirleriyle işbirliği içinde olduklarını açıkça belirtiyorlar.

Artık numara yapmaya gerek yok, her şey gerçek oluyor.”

Ben de bir kaç ekleme yapayım; Ortak bildiriye göre Rusya ve Çin, Pekin ile Rusya liderliğindeki Avrasya Ekonomik Birliği’nin (AEB) etkileşimini geliştirmeye yönelik çalışmalarını sürdürecek.

AEB ile Çin’in Tek Kuşak Tek Yol inisiyatifi kapsamındaki planlar da birbirine entegre edilecek.

Bu da dolarsızlaşma ve yeni küresel ticaret mimarisi için önemli bir haber.

Tüm bunlar olurken ABD’nin tek yapabildiği, zavallı Blinken’i bin bir ricayla Pekin’e göndertmek ve orada terslenen içi boş tehditleri sonrasında sosyal medyadaki takma adıyla “küçük Blinkie”nin havaalanına tek başına postalanması olmuştu.

Ha bir de Slovakya’nın Ukrayna savaşı ve NATO karşıtı Başbakanı Fico’ya suikast düzenletmek!

Sözün özü: Bakımsız Tarzan ormanda 30 kaplanla karşı karşıya!